Protección Civil.

Por que crees que é necesario contar cun Sistema de Protección Civil?

Segundo define a Organización Internacional de Protección Civil, a Protección Civil é o sistema polo que cada país proporciona a protección e a asistencia para todos ante calquera tipo de catástrofe
(enténdase desastre ou accidente relacionado con isto), así como salvagárda dos bens do conglomerado e do medio ambiente.

A Protección Civil nace o 12 de agosto de 1949 no Protocolo 2 adicional ao Tratado de Xenebra chamado "Protección ás vítimas dos conflitos armados internacionais", sendo unha das disposicións outorgada, para facilitar o traballo da Cruz Vermella. Dita disposición indica:

a) Enténdese por Protección Civil o cumprimento dalgunhas ou de todas as tarefas humanitarias que se mencionan a continuación, destinadas a protexer á poboación contra os perigos das hostilidades e das catástrofes e a axudala a recuperarse dos seus efectos inmediatos, así como a facilitar as condicións necesarias para a súa supervivencia. Estas tarefas son as seguintes:

I. Servizo de alarma
II. Evacuación
III. Habilitación e organización de refuxios
IV. Aplicación de medidas de oscurecimiento
V. Salvamento
VI. Servizos sanitarios, incluídos os de primeiros auxilios, e asistencia relixiosa
VII. Loita contra incendios
VIII. Detección e señalamiento de zonas perigosas
IX. Descontaminación e medidas similares de protección
X. Provisión de aloxamento e abastecementos de urxencia
XI. Axuda en caso de urxencia para o restablecemento e o mantemento da orde en zonas damnificadas
XII. Medidas de urxencia para o restablecemento dos servizos públicos indispensables
XIII. Servizos funerarios de urxencia
XIV. Asistencia para a preservación dos bens esenciais para a supervivencia
XV. Actividades complementarias necesarias para o desempeño dunha calquera das tarefas mencionadas, incluíndo entre outras cousas a planificación e a organización
XVI. Protocolo De Xenebra

b) Enténdese por organismos de protección civil os establecementos e outras unidades creados ou autorizados pola autoridade competente dunha parte en conflito para realizar calquera das tarefas mencionadas no apartado a) e destinados e dedicados exclusivamente ao desempeño desas tarefas.

c) Enténdese por persoal de organismos de protección civil as persoas asignadas por unha banda en conflito exclusivamente ao desempeño das tarefas mencionadas no apartado a), incluído o persoal asignado exclusivamente á administración deses organismos pola autoridade competente do devandita Parte.

d) Enténdese por material de organismos de protección civil o equipo, as subministracións e os medios de transporte utilizados por eses organismos no desempeño das tarefas mencionadas no apartado a).

O día 8 do mes de xuño de 1977, adoptouse, en Xenebra, o Protocolo Adicional aos Convenios de Xenebra do 12 de agosto de 1949 relativo á Protección das Vítimas dos Conflitos Armados Internacionais (Protocolo I). O citado Protocolo foi aprobado pola Cámara de Senadores do H. Congreso da Unión, o día 21 de decembro de 1982, segundo Decreto publicado no Diario Oficial da Federación o día 24 de xaneiro de 1983, e promulgado o día 22 de decembro de 1983.


A Protección Civil en España. Fundamentos xurídicos.

Sabes cales son os fundamentos xurídicos nos que se basea o desenvolvemento da Protección Civil
en España?

A Lei de Protección Civil, establece no seu artigo 1, que a acción permanente dos Poderes Públicos, en materia de Protección Civil, orientarase ao estudo e prevención das situacións de grave risco, catástrofe ou calamidade pública e á protección e socorro de persoas e bens nos casos en que ditas situacións prodúzanse.

A Protección Civil é ademais definida polo Tribunal Constitucional en sentenza 123/1984, como o conxunto de accións dirixidas a evitar, reducir ou corrixir, os danos causados a persoas e bens por toda clase de medios de agresión e polos elementos naturais ou extraordinarios en tempos de paz cando a amplitude e gravidade dos seus efectos failles alcanzar o carácter de calamidade pública.

O Sistema nacional de protección civil, fundaméntase xuridicamente, na Constitución Española e nos Estatutos de Autonomía.

A Constitución Española recolle no seu articulado un conxunto de principios, dereitos subxectivos e facultades dos poderes públicos sobre os que se sustenta a Lei 2/1985, sobre Protección Civil, para deseñar as bases do sistema, partindo da organización territorial do Estado e da filosofía do modelo de solución do problema. Este conxunto de fundamentos constitucionais son:

• O dereito á vida e á integridade física (Art. 15 Constitución Española), cuxa preservación nas situacións de grave risco ou catástrofe constitúe o obxecto esencial da Protección Civil.

• A Seguridade Pública (Art. 149.1.29 Constitución Española), en cuxa esfera de actuación inscríbese a protección civil, e que por ser considerada como competencia exclusiva do Estado, é a base do deseño competencial da Protección Civil.

• A habilitación para regular os deberes dos cidadáns nos casos de catástrofes ou calamidade pública (Art. 30.4 Constitución Española), constituíndo a referencia para o desenvolvemento da autoprotección.

• Os principios de eficacia e coordinación administrativa, que implica tamén os de xerarquía, descentralización e desconcentración (Art. 103.1 Constitución Española).

Os países desenvolvidos han configurado un sistema de Protección civil, integrado por un conxunto de normas, recursos humanos, materiais e procedementos, que reúne as seguintes características:

1.  Xeneralidade e especialización en canto trátase de sistemas de normas, recursos humanos e materiais e procedementos cuxa misión é mitigar as consecuencias de calamidades ou desastres de todo tipo.
2. Trátase dun servizo público con carácter de continuidade e permanencia.
3. Curmá a coordinación de recursos, é dicir, a ordenación de recursos dependentes de diversos servizos administrativos e dedicados habitualmente a diferentes funcións de modo que nos casos de emerxencias actúen dirixidos por un obxectivo e procedemento comúns.
4. Apela á solidariedade social, ben coa participación voluntaria ou pola imposición de determinadas prestacións obrigatorias que afectan a dereitos e bens dos cidadáns.

A Protección Civil en España. Antecedentes historicos.

Sabes de onde nace o Sistema de Protección Civil en España?
Foi sempre como o coñecemos na actualidade?

As orixes da Protección Civil en España, atopámolos a principios da década dos anos 40 durante a época franquista, tendo unha formulación moi distinta ao actual. Nestes primeiros momentos o termo que se utiliza é o "Defensa Pasiva" dado que o Estado de entón nacera dun guerra civil e o exército aínda tiña un papel predominante. Neste marco político créase mediante o Decreto do 23 de xaneiro de 1941, a Xefatura Nacional de Defensa Pasiva e do Territorio, co obxectivo de organizar a retagarda coa participación de toda a poboación.

O termo "Protección Civil" non aparece ata 1960, momento no que se crea a Dirección Xeral de Protección Civil mediante o Decreto 827/1960, do 4 de maio. Este decreto recoñece que aínda que o obxectivo da protección civil era organizar e protexer á poboación en situacións de conflito bélico, tamén habería que protexer ás poboacións e bens en calquera outra circunstancia que puidese causar danos e calamidades públicas. Nesta época a Dirección Xeral depende de Presidencia do Goberno, estando en mans dun Xeneral do Exército de Terra, nomeado por Decreto do Consello de ministros.

En 1968 é cando se define con máis precisión o concepto de protección civil, dentro dunha sociedade na que empeza a desenvolverse a industria e o urbanismo. Neste momento a protección civil defínese como o "conxunto de accións encamiñadas a evitar, reducir ou corrixir os danos causados a persoas e bens por ataques realizados con todas clase de medios de agresión na guerra e tamén, polos elementos naturais ou extraordinarios na paz, cando a amplitude e gravidade dos seus efectos fanlles alcanzar o carácter de calamidade pública" (Decreto 398/68, do 29 de febreiro sobre a estrutura e competencia da Subdirección Xeral de protección Civil).

Unha vez morto Franco, nos anos da transición, trátase de achegar a protección civil ás novas necesidades da sociedade española, desvinculándose das connotacións militares e pasando a depender da dirección Xeral de Política Interior (Real Decreto 2614/1976 do 30 de outubro), dividíndose a Subdirección Xeral en catro servizos: Secretaría Xeral, Formación, Coordinación Operativa, Mobilización.

Así permanece ata que en 1980 reestrutúrase novamente polo Real Decreto 1547/80 do 24 de xullo, volvéndose a crearse a Dirección Xeral de Protección Civil e a Comisión Nacional de Protección Civil como órgano coordinador e consultivo desta materia.

En 1982 é obxecto dunha nova reorganización coa creación de dúas áreas diferenciadas; unha dedicada ao estudo e á prevención e outra dedicada á intervención operativa de emerxencias.

En 1984, un Real Decreto recolle a experiencia obtida tras a asistencia a algunhas catástrofes ocorridas durante os últimos anos, creándose tres Subdireccións Xerais: Planificación e operacións; Prevención e Estudos; Recursos e Xestión.

Por último a Lei 2/1985, do 21 de xaneiro de Protección Civil, integra por primeira vez a lexislación en materia de protección civil no marco da Constitución Española. Coa Lei de Protección Civil queda establecido o marco institucional adecuado para poñer en funcionamento o noso sistema baseado nos principios establecidos pola Constitución.


A Protección Civil en España. Lexislación Básica.

Coñeces a lexislación Española en materia de Protección Civil?

As normas que determinan as responsabilidades, organización e actuacións en materia de Protección Civil son as seguintes:

Lei 2/1985, do 21 de xaneiro, sobre Protección Civil.

O 21 de xaneiro de 1985 promúlgase a Lei 2/1985 sobre Protección Civil, que se constitúe como "documento marco" para o desenvolvemento organizativo e de planificación da protección física das persoas e dos bens, en situación de grave risco colectivo, calamidade pública ou catástrofe extraordinaria, na que a seguridade e a vida das persoas poden perigar e sucumbir masivamente.

Nesta lei considérase á Protección Civil integrada na "área de seguridade pública" e concíbella como un servizo público que non só é competencia da Administración Civil do Estado, senón tamén das demais Administracións Públicas no ámbito das súas competencias.

O seu labor é a de organizar os recursos humanos e materiais dispoñibles para facer fronte da maneira máis eficaz e rápida posible ás solicitudes de emerxencia, sexa cal for a titularidade dos seus recursos. Por iso déixase ben claro que a Protección Civil non é un corpo de nova creación que se propoña substituír ou suplantar as funcións doutros servizos públicos xa existentes; é dicir, non é o seu labor exercer de servizo de extinción de incendios, nin de atención sanitaria, nin policial, senón de elemento coordinador de todos eses efectivos xa existentes para actuar ordenadamente conforme a unha planificación e baixo un mando único ante as situacións de emerxencia que o demanden.

No texto desta lei destaca especialmente o interese do Goberno por promover esta idea da seguridade como parte da nosa cultura desde os propios centros de ensino, o que algúns chaman cultura da seguridade, ou máis propiamente, a seguridade na cultura. Tal é a importancia que se lle confire ao cidadán neste labor, que no artigo 4.4., obriga non só a todas as persoas con nacionalidade española senón a todos os residentes en territorio español a colaborar desinteresadamente e sen dereito a indemnización ou contrapartida económica nos casos de grave risco, catástrofe ou calamidade pública. Só terán dereito a ser indemnizados por esta causa quen sufra prexuízos nos seus bens tras unha requisa temporal dos mesmos levada a cabo pola autoridade competente.

Real Decreto 1378/1985, do 1 de agosto sobre medidas provisionais para a actuación en situacións de emerxencias nos casos de grave risco, catástrofe ou calamidade pública.

Case sete meses despois do nacemento da Lei 2/1985 de Protección Civil, o 1 de agosto de 1985 apróbanse as medidas provisionais para a actuación en situacións de emerxencia nos casos de grave risco, catástrofe ou calamidade pública. Esta provisionalidade continuará vixente ata a aprobación e homologación dos plans territoriais e especiais previstos na recente Lei 2/1985.

Con carácter xeral, atribúe á Protección Civil as seguintes actuacións:

• Dispoñer dun sistema de transmisións que asegure a comunicación entre organismos e servizos
• Informar á poboación
• Protección, rescate e salvamento das persoas e os seus bens na zona sinistrada
• Asistencia sanitaria ás vítimas
• Atención social da damnificados
• Rehabilitación dos servizos públicos esenciais

Estas actuacións serán competencia de todos os ámbitos territoriais a cuxas autoridades civís corresponderán tamén os labores de dirección e coordinación das emerxencias en función da envergadura da mesma e a capacidade de resposta da Administración correspondente.

A novidade talvez máis significativa achegada por este Real Decreto é a relacionada cos recursos movilizables. Neste sentido, no artigo 6 exprésase que, ante a necesidade de empregar bens privados para afrontar a situación, terase en conta o principio da proporcionalidade entre a necesidade que se pretende atender e o medio ou os medios que se consideren adecuados para iso, primando sempre os de carácter público respecto dos privados.

Xa a lei fundamental 2/1985 de Protección Civil prevía a elaboración de dous tipos de plans cuxo contido e desenvolvemento había de axustarse ás directrices esenciais a determinar por unha Norma
Básica. Estes plans son os chamados Plans Territoriais e Plans Especiais.

Real Decreto 407/1992 do 24 de abril, polo que se aproba a Norma Básica de Protección Civil.

O 24 de abril de 1992, 7 anos despois de promulgarse a Lei 2/1985, publícase o Real Decreto 407/1992 polo que se aproba a Norma Básica de Protección Civil, en cuxo preámbulo se establecen claramente as 5 funcións que asumirá este servizo público, a saber:

• Previsión, consistente na análise dos riscos, a súa natureza e as súas consecuencias.
• Prevención, para adoptar as medidas necesarias co fin de evitar ou reducir os riscos e os seus efectos.
• Planificación ou establecemento das liñas de actuación, para afrontar adecuadamente as situacións de emerxencia aínda antes de declararse.
• Intervención, que é o conxunto de actuacións encamiñadas a socorrer e protexer ás persoas e os seus bens.
• Rehabilitación ou restitución dos servizos públicos básicos e imprescindibles para a comunidade.

Tendo en conta estas cinco funciones como base de partida, o obxecto desta norma é determinar o contido do que se debe planificar e establecer os criterios xerais que rexerán esa planificación, segundo trátese de Plans Territoriais ou Especiais.


Misións e Principios da Protección Civil en España.

MISIÓNS:

• Identificar os factores de risco en cada área territorial.
• Elaborar plans de protección dos servizos coordinados de protección.
• Elaborar o catálogo de recursos humanos e materiais movilizables para a súa actuación coordinada en caso de emerxencias.
• Coordinar a actuación dos diferentes servizos e recursos no exercicio das súas funcións.
• Realizar programas de formación á opinión pública sobre a colaboración dos cidadáns en protección civil.
• Realizar ou propoñer programas de formación e perfeccionamento do persoal profesional ou voluntario para os servizos de protección civil.
• Asegurar o funcionamento normal dos servizos esenciais da Comunidade.

PRINCIPIOS:

• Autonomía de organización e xestión: As administracións públicas deben estar o suficientemente organizadas para o desenvolvemento das actividades de protección civil que deben realizar a cada nivel.
• Coordinación: Debe existir unha coordinación entre as entidades públicas e privadas así como os seus recursos correspondentes. Desta forma haberá un aproveitamento eficaz dos recursos de cada instancia.
• Complementariedade: Actúa ante a falta de medios ou insuficiencia doutros servizos, evitando que haxa déficit ou exceso destes.
• Subsidiariedad: Os rangos superiores afrontasen as emerxencias que os inferiores non poden controlar evitando o déficit de recursos e a expansión da catástrofe.
• Solidariedade: Execución dunha acción conxunta.
• Integrabilidad: Integración eficaz dos axentes doctrinales como técnicos.
• Información: Os cidadáns deben estar informados e capacitados para que haxa por parte destes a mellor resposta ante unha emerxencia para o que se utilizasen os diferentes medios de comunicación.
• Planificación: Toda acción da protección civil debe estar preestablecida por un plan de emerxencia pola cal estará regulado, o cal integra os elementos desta, respondendo ao principio. 

Estrutura organizativa do Sistema de Protección Civil en España.

En trazos xerais podemos concretar que a Protección Civil é a xestión dos servizos de emerxencias dun país, estendida a todos os niveis. Os organismos que regulan a Protección Civil adoitan definir unha forma de participación cidadá pola que se teña a un grupo de persoas preparadas para actuar ante catástrofes, en apoio aos servizos de emerxencias asalariados. En España os sistemas de Protección Civil estrutúranse en:

1º Agrupacións Municipais de Voluntarios de Protección Civil: Son organismos locais formados en exclusiva por voluntarios ou empregados do Concello, cuxas funcións, sempre baixo a coordinación do organismo competente, son:

• Función de Prevención, colaborando en: Estudos de riscos da localidade, confección e divulgación dos plans de autoprotección, elaboración e mantemento dos plans territoriais municipais e plans de actuación municipal, confección e realización de campañas de información e divulgación á poboación, participación en dispositivos operativos de carácter preventivo (en grandes concentracións humanas, vixilancia forestal, etc.).
• Función de Intervención, colaborando en: Apoio aos servizos operativos de emerxencia, atención a afectados en emerxencias (evacuación, albergue, abastecemento...).

2º Asociacións de Voluntarios de Protección Civil: Similares ás agrupacións (tamén están formadas por voluntarios) son organizacións non gobernamentais, similares a ONG´s, non dependen dos concellos, adoitan ter convenios de colaboración coas administracións municipais, provinciais ou autonómicas para realizar as mesmas funcións que as Agrupacións.

3º Voluntarios de Protección Civil: Poden formar parte dunha Agrupación ou asociación de Protección Civil todas aquelas persoas maiores de idade ou menores con autorización. A relación que teñen os voluntarios co municipio enténdese que é gratuíta e desinteresada, aínda así o voluntario ten dereito a estar asegurado contra os posibles riscos.

4º Unidades de Apoio ante Desastres: As Unidades de Apoio ante Desastres (UAD) son grupos de profesionais adecuadamente organizados e equipados, para realizar, de forma voluntaria e altruísta, determinadas actividades de protección a persoas afectadas por catástrofes, tanto en territorio español, como fose do mesmo. As Unidades de Apoio ante Desastres (UAD) constitúen actualmente unha liña estratéxica da política española en materia de protección civil.

5º Técnicos de Protección Civil: É un servizo municipal que vén reflectido pola Lei. Os concellos están obrigados a visar os plans de autoprotección e que isto leva que deben ter un plan de emerxencia territorial con mais de 20.000 habitantes, polo que xorde a figura dos técnicos de protección civil, que non ten por que ser o xefe de agrupación.

As súas funcións son:

• Crear os plans de emerxencia municipais.
• Crear os plans de autoprotección dos edificios municipais.
• Visar xunto co departamento de arquitectura os plans de autoprotección que lles presenten ao concello.
• Asesorar ao alcalde e concelleiros.
• Reunir a Comisión de Protección Civil local.
• Crear o mapa de riscos municipal.
• Crear o catálogo de recursos movilizables.
• Deseñar os plans de formación para a agrupación de voluntarios.
• Emitir informes.
• Estudar sucesos.